Kamu bütçesinde dengeleme gerçekleşiyor, kamu görevlilerinin bütçelerinde dengesizlik devam ediyor
2018, enflasyon, kur ve faiz kulvarında beklentiler ile gerçekleşmeler arasında gerek artı gerekse eksi yönlü geniş makas oluşumları yaşadığımız bir yıl oldu. 2017 itibarıyla ortaya konan enflasyon tahminleri bir tarafa, 2018 yılı içerisinde açıklanan Yeni Ekonomik Program?daki enflasyon tahmin ve hedeflerinin dahi Programın uygulandığı ilk ay sonunda revize edilmesini gerektiren sonuçlarla karşılaştık. 2018 yılı ikinci altı aylık dönemi içerisinde yer alan aylara ait enflasyon rakamlarının açıklandığı süreçte, ?enflasyon farkının ödenmesi için yıl sonu beklenmemeli ve enflasyon farkının yanında enflasyon tazminatı da ödenmeli? şeklinde iki parametreli teklifimizin uygulamaya konulmasında ısrarcı olduk. Gerçekten de 2018 yılının ikinci altı aylık döneminin Temmuz-Ekim evresinde yüzde 12?yi bulan enflasyon oranı ve yıllık enflasyonun yüzde 25?i, ilk 10 aylık enflasyonun yüzde 22,56 seviyelerine ulaştığı gerçeğiyle karşılaştık. Sadece Eylül ayı enflasyonunun %6,30 olarak gerçekleşmesi dahi enflasyonun, kamu görevlileri başta olmak üzere dar ve sabit gelirli kesimi oluşturan maaş ve ücret geliri elde eden kesim için ne kadar yıpratıcı ve sıkıntılı sonuçlar üretme kapasitesine sahip olduğunu teyit etmiştir. Enflasyondaki yukarı yönlü hızlı atakların etkisiyle ortaya konulan ?Enflasyonla Topyekûn Mücadele? yaklaşımı doğrultusunda sosyal güvenlikten vergi yükümlülüklerine, personel istihdamından üretim araçlarına farklı unsurlarla girişimci ve üretimci kesime yönelik olarak koruma tedbirleri harekete geçirilmiş, özellikle kur ve faiz kulvarından kaynaklanan ilave yüklerin kamu maliyesi üzerinden sübvanse edilmesi adımları atılmıştır. Sermaye kesimine yönelik bu türden tedbirlerin ve teşviklerin ürettiği iki sonuçtan biri, bu kesimin ekonomide yaşanan sıkıntıları minimal düzeyde hissetmesi ve Kasım ayı enflasyonu verisinin eksi olarak gerçekleşmesidir. Bir anlamda, enflasyonun sermaye kesimine olumsuz etkileri kamu bütçesi ve çeşitli fonlar üzerinden bu kesime destek verilmesi suretiyle olabilecek en düşük düzeye çekilmiştir. Bu durumun etkisiyle, sermaye kesiminin emtia ve hizmetlere ilişkin fiyatlandırmasında, maliyet artışını fiyatlara yansıtmaması ya da yansıtmayı erteleme davranışı ortaya çıkmıştır. Doğal olarak bu durum, enflasyonun yükselme eğilimini durdurmakla kalmamış ve beraberinde Kasım ayı itibarıyla enflasyonun eksi olarak gerçekleşmesi gibi bir sonucu da üretmiştir. Kasım ayı enflasyon verisinin iki özelliği, 2003-2018 döneminde Kasım ayında ilk defa eksi enflasyon ve aynı dönemin en yüksek eksi enflasyon oranı gerçekleşti 2018 Kasım ayı enflasyon verisinin yüzde -1,44 gerçekleşmesi, hem 2018 yılı sonu enflasyonunun Yeni Ekonomik Program?la deklare edilen hedefe ulaşılmasını sağlaması hem de enflasyonla topyekûn mücadele iradesinin sonuç doğurması yönüyle geleceğe etkili iki sonuç üretmiştir. Bunun yanında geçmiş dönem verileriyle kıyaslandığında da (aşağıda yer verilen iki tabloda görüldüğü gibi) son 15 yıllık süreçte ilk defa Kasım ayında eksi enflasyon verisi oluşması, hem de aynı dönemde eksi enflasyon yönüyle ulaşılan en yüksek orana ulaşılması gibi iki sonuçta üretmiştir. Bu sonuçlar üzerinden, enflasyonla topyekûn mücadelenin ve Kasım ayında gerçekleşen eksi enflasyon noktasındaki yüksek verinin; kamu maliyesine, merkezi yönetim bütçesine, sermaye kesimine bütçelerini dengeleme, risklerini minimize etme, yakın geçmiş dönem kayıplarını tazmin ve telafi etme imkânı verirken genelde maaş-ücret geliri elde eden kesim özelde kamu görevlileri için herhangi bir lehe sonuç üretmediği gibi, ikinci altı aylık dönemdeki kayıpların tazmin ve telafisine yönelik kapsayıcı ve sevindirici bir sonucu da henüz üretmemiştir. Bir başka ifadeyle, kamu tarafı kendi bütçe verilerini dengelerken, kamu görevlileri bütçesi tarafında dengelemeyi mümkün kılacak ve gerçekleştirilecek herhangi bir adım atılmamıştır. Bu bağlamda, dengelenme eğiliminin yakalandığı kamu bütçesinden kamu görevlilerinin bütçesinin dengelenmesine, kayıplarının telafi ve tazminedilmesine, enflasyon farklarının maaş ve ücretlere yansıtılmasına yönelik bir adımın ivedilikle atılması gerekiyor. Kamu bütçesinde gider azaltıcı ve gelir artırıcı uygulamalarla, sermaye kesiminde giderin sübvanse edilmesine çeşitli teşviklerle gelir artışının finanse edilmesine imkân oluşturulurken, kamu görevlilerinin ne giderlerini azaltamaya ne de gelirlerini artırmaya yönelik bir adım henüz atılmamış hatta bu yönde cümle kurulmamıştır. Enflasyonla topyekûn mücadele kapsamında sermaye kesimine kamu yönetimi bütçesinden doğrudan teşvik uygulaması yerine, kamu yönetimi bütçesinden enflasyon farkını ve enflasyon tazminatı başlıklarıyla kamu görevlilerinin maaş ve gelirlerinin artırılması suretiyle, piyasanın finanse edilmesi ve piyasanın kendi işleyişi üzerinden sermaye kesiminin sübvanse edilmesinin sağlanması daha yararlı ve daha etkili olacaktır. Bu kapsamda, Temmuz-Ekim döneminde gerçekleşen enflasyon oranı üzerinden oluşan enflasyon farkının Ekim ayından geçerli olacak şekilde kamu görevlilerinin maaş ve ücretlerine yansıtılması, Temmuz-Aralık döneminde gerçekleşecek enflasyon odaklı kayıpların da enflasyon tazminatı başlığıyla 2019 Ocak ayı maaşıyla birlikte defaten ödenmesi teklifimizin kabul edilerek hayata geçirilmesini bekliyoruz. ?İnsanı yaşat ki devlet yaşasın? anlayışı, kamunun bütçesindeki gedikler kapatılırken kamu görevlilerinin bütçesindeki gediklerin varlığını makul ve makbul görmez.
Kamu görevlisinin maaşını kamulaştırma araçları; gelir vergisi dilimleri ve düşük vergi matrahları
Enflasyon ile birlikte kamu görevlilerinin maaş ve ücretlerinde reel kayıp oluşturan unsurlardan biri hiç kuşkusuz gelir vergisidir. Gelir vergisine esas vergi dilimleri ile her dilime ilişkin matrahlar noktasında son on yıllık süreç üzerinden değerlendirme yapıldığında, vergi dilimi matrahlarında, hem enflasyonun hem de yeniden değerleme oranının altında bir artış yapıldığı görülmektedir. Bu durum ise, enflasyon nedeniyle artan maaş tutarlarının, gelir vergisi matrahlarında enflasyonun altında artış yapılmak suretiyle artıştan önceki seviyeye gelmesi durumunun gerçekleştiği ayın geriye ve bu durumu yaşayan kamu görevlisi sayısının ileriye doğru hareket etmesi sonucunu doğurmaktadır.
Bu yönüyle kamu görevlilerinin ücretleri ve maaşları, gelir vergisi dilimlerine ilişkin matrahların belirlenmesine ilişkin kararlara dayalı olarak yıl içerisinde aşağı yönlü seyir izlemektedir. Daha keskin bir ifadeyle, kamu görevlisinin maaşı, gelir vergisi matrahları gerektiği şekilde artırılmamak suretiyle kamulaştırılmakta, kamu görevlisinin cebine girmesi gereken tutarlar kamu maliyesinin gelir kalemleri arasına girmektedir.
2007-2018 döneminde gelir vergisi dilimleri itibarıyla belirlenen matrahlardaki değişim oranlarıyla 2007-Ocak-2018 Ekim ayı dönemine ilişkin kümülatif enflasyon oranı arasında mukayese yapıldığında; kamu görevlilerinin gelir vergisi yükünün yaklaşık yüzde 30 oranında artırıldığı ve bunun sonucunda kamu görevlilerinin gelirlerinde gelir vergisi yönlü bir reel kayıp oluştuğu çok açık görülmektedir.
Aşağıdaki tabloda, 2007 yılı gelir vergisi dilimleri bazlı matrahların, 2007-2018 dönemine ilişkin enflasyon oranları itibarıyla 2018 yılında hangi seviyede olması gerektiği gösterilmektedir. Bu tabloya göre, 2018 yılı gelir vergisi matrahlarında yüzde 15?lik dilim için 8 bin TL, yüzde 20?lik dilim için 22 bin TL, yüzde 27?lik dilim için 47 bin TL?lik düşük belirleme söz konusudur. Bunun anlamı ise kamu görevlilerinin maaşından/yıllık gelirlerinden gerçekte alınması gerekenden daha yüksek (yaklaşık yüzde 30 fazla) vergi alınması demektir. Bu sonuç, hem verginin tabana yayılmasına hem de gerçek ekonomik veriler üzerinden vergi yükü oluşturulmasına ilişkin adil vergi yaklaşımından sapma sonucu üretmektedir.
Bu hususlar gözetilerek 2019 yılı gelir vergisi dilimleri itibarıyla oluşturulacak matrahların, yukarıdaki tablonun içerdiği haksız vergi yükünü ve buna dayalı yersiz maaş kaybını giderecek şekilde belirlenmesinin yanı sıra kamu görevlileri dâhil olmak üzere maaş-ücret geliri elde edenler yönüyle gelir vergisi yükümlülüğünün yüzde 15 sabit oranı üzerinden gerçekleşmesine imkân verecek düzenlemenin ivedilikle hayata geçirilmesi teklifimizi bir kez daha yineliyoruz.
